FARKLI BİR BEYİN YAPISI: PSİKOPATLAR

    

  Günümüzde birçok kişi psikopatoloji ile ilgili bilgisi olsun ya da olmasın suç işleyen, sosyal normların dışına çıkan kişiler için psikopat kelimesini kullanmaktadır. Peki, aslında biz kimlere psikopat (antisosyal kişilik bozukluğu) diyoruz, bunun tanı kriterleri nelerdir, bu davranışlar neden kaynaklanır bu yazımda bunları anlatacağım.

  Antisosyal kişilik bozukluğu olan bir birey:

-Yasalara uymaz,

-Sık sık yalan söyleyip çıkar ya da zevk için başkalarını kandırır, dolandırır,

-Dürtüseldir (davranışlarının sonucunu düşünmez ve davranışlarını kontrol etmekte zorlanır),

-Saldırganlık davranışı gösterebilir,

-Kendisinin veya bir başkasının güvenliğini umursamadan hareket eder,

-Üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmez,

-En belirgin özelliklerinden biri de vicdan azabı çekmemesidir.

     

  Bir bireye antisosyal kişilik bozukluğu tanısının konabilmesi için en az 18 yaşında olmalıdır. Yukarıda saydığım tanı kriterleri bireye antisosyal kişilik bozukluğu tanısı koymak için gereklidir.

      

  Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireylerin beyin yapılarında farklılık olduğu bulunmuştur. Bu farklılıkları incelemek için beyin yapısından bahsedeceğim. Beyin yarım küreleri parietal, oksipital, temporal ve frontal lob olmak üzere dört loba ayrılır. Bizim için burada önemli olan özellikle frontal lobdur. Frontal lob evrimin tamamlanmadığı tek bölgedir ve kişiliğimizin önemli bir kısmı bu lobda yer alır. Frontal lobun başlıca görevleri; belirli vücut bölgelerinin hareketinin istemli kontrolünden, (sol frontal bölgedeki Broca alanı ile) konuşmayı sağlayan hareket planlamalarından, (ön tarafta bulunan prefrontal korteks ile) karmaşık davranış planlamalarından ve duygusal olaylarda rol oynamaktır. Yapılan araştırmalarda psikopatların bu loblarında yıpranma olduğu tespit edilmiştir. Psikopatların davranış sorunlarının bu lobdaki yıpranma ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca psikopatlar kelimeleri tuhaf şekillerde bir araya getirirler. Normal insanlarda dil merkezi ağırlıkla yukarıda söylediğim Broca alanıdır yani sol tarafta bulunur ancak psikopatların dil merkezlerinin her iki yarım kürede de bulunduğuna dair deliller bulunmaktadır. Bu farklılık kelimeleri kullanmalarındaki tuhaflıkla ilişkilendirilmektedir.

    

  Frontal lobda yıpranma olduğunu söylemiştim ancak beyin yapılarındaki farklılık sadece bununla sınırlı değildir. Limbik sistem; hipokampüs, amigdala, ön talamik çekirdekler ve limbik zarını içeren duygularla ilişkili bir yapıdır. Burada bizi ilgilendiren kısım amigdaladır. Amigdala orta şakak lobun (medial temporal lob) derininde bulunan badem şekilli bir çekirdek grubudur ve duyguların kontrolünde rol oynar. Ayrıca korku tepkilerinde, duygusal anıların oluşturulması ve depolanmasında da rol oynar. Yapılan çalışmalarda amigdala lezyonlarının(hasar) hayvanlarda şiddet davranışlarına neden olan yapıları uyarırken, cinsiyet ayrıştırmasında sorun yaşadığı ve zarar verme konusunda saldırganlığını düşürdüğü ortaya çıkmıştır.

   

  Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireylerin amigdalalarında küçülme olduğu görülmüştür. Amigdala küçülmesi sonucu olumsuz yüz ifadelerini tanıyamama durumu ortaya çıkmıştır. Bu da antisosyal kişilik bozukluğu bulunan bireylerin empati yeteneğinden yoksun olma sebebi olarak düşünülmektedir. Tanı kriterleri arasında vicdan azabı çekmediklerini söylemiştim. Bu karşıdaki kişinin yüz ifadesi ne kadar kötü olursa olsun değişmemektedir. Çünkü dediğim gibi olumsuz yüz ifadelerini tanımada zorluk çekerler.

  

  Beyin yapısı ile ilgili olarak son olarak bir enzimden bahsetmek istiyorum. MAO (monoamin oksidaz) enzimi erkeklerde şiddet davranışı ile ilgili bir enzimdir. Sinirlendiğimizde artan nörotransmiterleri yıkan enzim olarak bilinmektedir. Ancak özellikle antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde bu enzimin düşük seviyede olduğu gözlemlenmiştir bu çocukluğunda kötü muamele göre bireyler için de geçerlidir.

   

  Antisosyal kişilik bozukluğu olanlarla yapılan bir çalışmada normal insanların ‘’ölüm’’, ‘’tecavüz’’ gibi kelimelere diğer kelimelerden daha hızlı tepki verdiği görülürken psikopatların beyinlerinin bu ayrımı yapamadığı görülmüştür.

      

  Antisosyal kişilik bozukluğunun kalıtımdan da çevre şartlarında da etkilendiği bilinmektedir. Bu yüzden genlerinde bu hastalık olan bireylerin sağlıklı çevre koşullarında antisosyal eğilimler göstermediği bilinirken genlerinde bu hastalık olmadığı halde travmatik yaşantılar sonucu antisosyal eğilimler gösterdiği bilinmektedir.

Kaynakça:

Barnes, J. (2014) Temel Biyolojik Psikoloji. Ahmet Altındağ (Çev.Edt.) Ankara: Nobel
Daynes, K. , Fellowes, J. (2015) Hayatımızdaki Psikopatlar. İstanbul: NTV
Gerrig, R.J, Zimbardo P.G. (2016) Psikolojiye Giriş psikoloji ve Yaşam. Gamze Sart (Çev.Edt.) Ankara: Nobel