Kolektif Bilinçdışının Kaynağı Amigdala Olabilir mi? Bir Hipotez Üzerine

Öncelikle Carl Gustav Jung’dan başlamak istiyorum. Jung 20. Yüzyıla damgasını vurmuş İsviçre’li bir psikiyatristtir. Onu diğerlerinden ayıran özellikle parapsikoloji, mitler ve dinlerle ilgilenmesidir. Şüphesiz ki Jung’un oldukça sıradışı görüşleri vardı. Ben bu yazımda kolektif bilinçdışına değineceğim.

Jung’a göre bilinçdışı 2 katmanlıydı. Kişisel ve kolektif bilinçdışı. Freud’un bilinçöncesi kavramı Jung’ta kişisel bilinçdışına tekabül etmektedir. Yani bireyin o an farkında olmadığı ancak istediği anda bilince getirdiği içeriktir. Kolektif (ortak) bilinçdışı ise eski atalarımızdan miras aldığımız bilinçdışı özelliklerimizdir. Bunlar kişisel bilinçdışından çok daha derinlerdedir. Bir diğer tanımla kolektif bilinçdışı insan ve insan öncesi atalarımızdan kalıtsal yolla aktarılmış kuşaklarca devam eden ortak deneyimlerin kaydıdır. Jung kolektif bilinçdışını oluşturan ögelere arketip adını vermiştir. Başlıca arkaetipler; ben, persona, gölge, anima, animus, anne, baba, yaşlı bilge adam, tanrıdır. Bu imgeler çerçevesinde tepkilerimizi oluştururuz.

Jung’a göre kolektif bilinçdışının tezahür ettiği yerlerden biri de rüyalardır. Jung’un rüya yorumunda rüyanın hangi katmandan geldiği önemlidir. Derin katmanlardan gelen rüyalar kolektif bilinçdışı ile ilgili olabilir. Jung’a göre üç-beş yaşlarında hatırlanabilen ilk rüyalar farklı olarak zihin tarihinde de karşılaştığımız sembolik imgeler (arketipler) içermektedir. Ayrıca rüyada deniz kolektif bilinçdışının sembolüdür. Yılansa ilk insanın sembolüdür. Ancak rüyalarda önemli olan kişisel bilinçdışının öncelikli olarak ele alınmasıdır aksi takdirde kolektif bilinçdışına çıkan kapı açılmaz.

Amigdala orta şakak lobunun derininde bulunan bir çekirdek grubudur. Amigdala bizim korku merkezimizdir ve uyaranlara yaklaşma kaçınma tepkisinde rol oynar. Ancak amigdalanın tek görevi bu değildir. Yapılan araştırmalarda amigdalanın olumsuz yüz ifadelerini tanımada rol oynadığı bunun yanında duyguların kontrolünde ve duygusal anıların depolanmasında da aktif olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmalarda amigdala lezyonlarının(hasar) hayvanlarda şiddet davranışlarına neden olan yapıları uyarırken, hayvanların cinsiyet ayrıştırmasında sorun yaşadığı ve zarar verme konusunda saldırganlığını düşürdüğü ortaya çıkmıştır. Amigdalası devre dışı bırakılan hayvanlarda yılanı ağıza götürme gibi tepkilerin oluştuğu gözlemlenmiştir. Ayrıca son yapılan çalışmalarda yeni beyin hücrelerinin amigdala üretildiği keşfedilmiştir.

Şimdi ortak bağlama gelebiliriz. Duygusal anıların amigdalada depolandığını biliyoruz. Bu noktada eski atalarımızın da duygusal anılarının, yaşadıkları travmaların amigdala vasıtası ile bize geçmesi mümkün görünüyor. Amigdalanın uyarana yaklaşma kaçınma tepkisini yönettiğini söylemiştim, özellikle eski atalarımız (avcı-toplayıcı olanlar) daha önce görmedikleri canlı ya da nesnelere yaklaşırken beynin bu bölümünü sıkça kullanmışlardır. Amigdala ile ilişkilendiren anıların da bize kadar ulaşması mümkün. Eğer rüyalarımızda kolektif bilinçdışının ürünleri mevcutsa bu atalarımızın yaşadığı travmalarla ilişkili olabilir. Bunun için de yine amigdala gerekir. Ayrıca son çalışmalardaki yeni üretilen beyin hücrelerinin amigdaladan çıktığının tespit edilmesi bu hücrelerin bir kısmında atalarımızın deneyimleri olabilir mi sorusunu akla getirmiyor değil.

Kaynakça

Barnes, J. (2014) Temel Biyolojik Psikoloji. Ahmet Altındağ (Çev.Edt.) Ankara: Nobel

Burger J.M. (2016) Kişilik. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu (Çev.) İstanbul: Kaknüs

Gerrig, R.J ve Zimbardo P.G. (2016) Psikolojiye Giriş Psikoloji ve Yaşam. Gamze Sart (Çev.Edt.) Ankara: Nobel

İnanç, B.Y. , Yerlikaya, E.E.(2014) Kişilik Kuramları. Ankara:Pegem

Jung, C.G. (2015) Rüyalar. Aylin Kayapalı (Çev.) İstanbul: Pinhan

http://www.bizsiziz.com/bilim-adamlari-yeni-beyin-hucrelerinin-duygusal-anilarin-islenmesi-icin-beynin-onemli-bir-bolgesi-olan-eriskin-amigdalada-uretildigini-kesfettiler/